Του Χρήστου Κηπουρού {*}, 07.03.2005

Το δυσδιάκριτο ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή κεντροαριστερά και την αντίστοιχή της κεντροδεξιά, δεν οφείλεται βέβαια σε κάποια πυκνή ομίχλη η οποία εμποδίζει την ορατότητα. Ούτε οι πολίτες της Γηραιάς Ηπείρου ξύπνησαν ένα πρωί και από εκεί και ύστερα, αδυνατούν να διακρίνουν διαφορές. Γιατί ουσιώδεις διαφορές δεν υπάρχουν. Κραυγαλέο παράδειγμα αποτελεί η σύγκριση μεταξύ της κυβερνητικής Γαλλίας και της ομόλογης Βρετανίας. Και το χειρότερο. Κανείς σοβαρός πολιτικός παρατηρητής δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα, ποια από τις δυο είναι η κεντροδεξιά και ποια είναι η κεντροαριστερά.

Ευτυχώς που, όπως για πολλά άλλα, έτσι και στην περίπτωση αυτή, η ιστορία έχει να δώσει τη δική της μαρτυρία. Καταρχήν ότι υπάρχει ένας πανευρωπαϊκός αν όχι και παγκόσμιος όσο διαχρονικός πολιτικός νόμος και κανόνας. Το άξιο λόγου φαινόμενο, σύμφωνα με το οποίο, ο πιο καλός ο μαθητής της αριστερής πολιτικής παιδείας δεν είναι, όπως θα περίμενε κανείς, κάποιο από τα οργανικά της μέρη. Είτε πρόκειται για πολιτικά κόμματα είτε πολιτικά πρόσωπα. Αντίθετα, από ένα σημείο και μετά, είναι η αντίπαλη, η δεξιά διακυβέρνηση.

Μπορεί η αριστερά, παρά τους δυσμενείς πολιτικούς, κοινωνικούς, οικονομικούς και άλλους όρους, να είναι εκείνη που σκέπτεται, φαντάζεται, παράγει και προτείνει, όμως και η δεξιά, όλο αυτό το διάστημα δεν μένει με δεμένα χέρια. Όταν διαπιστώσει ότι έχουν ενδιαφέρον κάποια πολιτικά προϊόντα της πρώτης, και επιπλέον από την αποδοχή τους δεν έχει να χάσει κάτι, σπεύδει να τα αποδεχθεί. Τα ενσωματώνει στο πρόγραμμα και στην κυβερνητική της πρακτική. Είτε πάντως στο τιμόνι των χωρών βρίσκεται η μια είτε η άλλη πλευρά, έχουν στη διάθεσή τους πλήθος από πολιτειακές δομές όσο και θεσμούς που ανανεώνονται, εμπλουτίζοντας τη Δημοκρατία.

Εντελώς διαφορετική είναι η Ελληνική πραγματικότητα. Πέραν του ότι η καθημάς αριστερά δεν παράγει, χρειάζεται κανείς να παρατηρήσει ότι το οικονομικό εκείνο «επτωχεύσαμε» του Τρικούπη, αποτελεί απλή παρανυχίδα μπροστά στο σημερινό διανοητικό, πολιτικό και ηθικό. Και επόμενα και Δημοκρατικό. Αν και μόλις τριάντα ενός ετών η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία, γέρασε πριν την ώρα της. Τα πολιτικά της κόμματα την έκαναν να δείχνει τελικά εκατό. Τόσο καλά της φέρθηκαν. Διατείνονται ότι συνιστούν θεσμούς, όμως αυτό ισχύει κατ΄ όνομα. Στην ουσία, κάποια από αυτά μετά των Μέσων, κάποια δε χωρίς, αποτελούν κύριους μηχανισμούς κατάργησής της.

Αν την μεγάλη ευθύνη για την αναπαραγωγή και διαιώνιση της κατάστασης έχουν οι κομματικές διοικήσεις που αυτοαποκαλούνται ηγεσίες, δεν είναι άμοιρη ευθυνών η κοινωνική εκείνη κατηγορία των λεγόμενων στελεχών και των χιλιάδων συνέδρων. Οι πράσινοι εκ των τελευταίων όσο οι μπλε συνάδελφοί τους, ξέρουν καλά τι κάνουν. Και ναι μεν ποσώς ενδιαφέρουν οι μηχανισμοί εκλογίκευσης της στάσης τους, όμως εκείνο που έχει σημασία είναι ότι με τον τρόπο αυτό κρατούν αιχμάλωτη ολόκληρη την κοινωνία. Η Ελλάδα του εικοστού πρώτου αιώνα συνεχίζει να παραμένει μια απέραντη αποικία των πολύμορφα χρεοκοπημένων κομμάτων της.

Δεν θα υπήρχε χειρότερο πράγμα από την αδυναμία τους να γράψουν πέντε σειρές κειμένου και η οποία τα οδήγησε να υποκαταστήσουν τις ιδέες με λογοδιάρροια και με αερολογίες, αν δεν υπήρχαν οι συστηματικές τους ψευδολογίες και δεν κινούνταν παράλληλα πότε στη σφαίρα του πολιτικού υστερισμού, και πότε της ανηθικότητας. Ποτέ στο «παν μέτρο κλπ». Η Βουλή αποτελεί τον αδιάψευστο μάρτυρα όλων αυτών των παθολογιών οι οποίες εκτείνονται σε όλες τις πτέρυγες.

Λέγεται ότι ένας λαός έχει ηγεσίες αυτές οι οποίες του αξίζουν. Σαν αυτόν. Ουδέν ψευδέστερο τούτου, για την Ελληνική, τουλάχιστον, περίπτωση. Γιατί στη χώρα μας, τόσο οι μεν, όσο οι δε επικεφαλείς, δεν προέρχονται μέσα από γνήσια δημοκρατικούς δρόμους. ’λλοτε αυτό γίνεται διαμέσου του κληρονομικού δικαίου των ιστορικών πολιτικών οίκων της χώρας. ’λλοτε, όπως συμβαίνει με δυο εν ζωή ευρισκόμενους τέως πρωθυπουργούς, το αναλαμβάνουν άλλοι. Μεταξύ αυτών, τα Μέσα. Οι πολίτες καλούνται απλά και μόνο στην τελετουργία επικύρωσης. Αυτήν που κάποιος τέως πρωθυπουργός, βάφτισε Δημοκρατική εκλογή και εξ αυτής, νόμιμο δικαίωμα ελέγχου της εξουσίας. Μόνο που θα έπρεπε κανείς να τον πει να ξαναδιαβάσει τι έγραφε για το Αγγλικό κοινοβούλιο και τη μια ημέρα ελευθερίας στην πενταετία, ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ. Γιατί τα λόγια που εκστόμισε, είναι πολύ πιο πίσω από την εποχή εκείνη.

Ας μην επεκταθώ στις τεχνικές όσο στα μυστικά των επιτυχιών κατά την άσκησή της από τον ίδιο. Στις τελευταίες κυβερνητικές τετραετίες που περισσότερο υπήρξαν αντιπαροχές, παρά κάτι άλλο. Πότε για το Αιγαίο, πότε στο Κουρδικό και πότε στην Κύπρο. Ειδικά για την τελευταία, η στάση απέναντι στο σχέδιο του Γ. Γ., έφτανε και περίσσευε για να μη συμμετάσχει κανείς σε συνέδριο ενός τέτοιου κόμματος. Έστω να αποχωρήσει, όταν άκουσε τα όσα είπε και κυρίως τα όσα δεν είπε, το μοιραίο αυτό δίδυμο της κάποτε συνώνυμης με την εθνική αξιοπρέπεια, Δημοκρατικής παράταξης. Πόσο μάλλον το όφειλαν κάποιοι που είχαν ταχθεί κατά του ίδιου σχεδίου.

Γίνεται επίκληση της Ελλαδικής συνδρομής στην ένταξη της Μεγαλονήσου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως και αν ακόμη το δεχθεί αυτό κανείς, δεν παύει να αποτελεί το πρώτο μέρος. Η στάχτη στα μάτια, που λένε. Γιατί υπήρχε και υπάρχει το δεύτερο, αφού δεν έγινε καμιά ανάκληση της ως τώρα στάσης. Η διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας με ταυτόχρονη ανάληψη της ουσιαστικής της διακυβέρνησης από το 9μελές ανώτατο δικαστικό συμβούλιο, και κυρίως από τους τρεις ξένους δικαστές-πρεσβευτές εκ της παλιάς, όσο της νέας Αγγλίας. Μονσινιόρηδες θα τους ονόμαζε, αν ζούσε σήμερα ο στρατηγός Μακρυγιάννης. Ο οποίος, όπως και ο Επτανήσιος εθνικός ποιητής, ειδικά μετά τη μνημόνευσή τους από τον επικεφαλής του ΠΑΣΟΚ, δεν θα αισθάνονταν καθόλου καλά στον ύπνο τους, αν δεν υπήρχαν οι λαοί.

’ρωμα και γλυκύτητα ωδής προς τις περιφέρειες και με ανάλογους χρωματισμούς θα περίμενε κανείς να αναδυθούν από την εναρκτήρια ομιλία, αμέσως μετά από την αναγκαία συγνώμη για την επί πολλά έτη βάναυση περιφρόνησή τους. Γιατί μόνο τότε το πλέξιμο του εγκωμίου προς τους Δημοκρατικούς θεσμούς θα μπορούσε να γίνει στοιχειωδώς πιστευτό. Από εκείνον των αιρετών περιφερειών και την υψηλή του προστιθέμενη αξία στη Δημοκρατία, έως την ίδια, τη Δημοκρατία όπως επίσης για το πως η διακονία της θα βρει νέους δρόμους και τρόπους να ασκηθεί.

Ας μη μιλήσω για το ανοσιούργημα σε βάρος της τελευταίας που λόγω Οινοφύτων εμφανίζεται στα χαρτιά σαν η πλουσιότερη ενώ στην πράξη είναι η φτωχότερη, μόνο και μόνο για να καταστεί επιλέξιμη η Αττική και να ροκανίσει το τρίτο κοινοτικό πλαίσιο, πολύ πριν επεκταθεί στην από παλιά γνώριμή της διασπάθιση των εθνικών πόρων. Το ζήτημα βέβαια είναι άλλο: όταν μια κυβέρνηση, με τη συνέργεια μάλιστα της αντιπολίτευσης, βαρύνεται με τέτοια εγκλήματα, τότε αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς γιατί το κόμμα της μιας ή της άλλης πλευράς, δεν κωλώνει εύκολα. Τι και αν αδυνατεί να δει τα οφθαλμοφανή. Τι και αν δεν ακούει τους θορύβους του βάθους. Τους ήχους από τα βάθη της θάλασσας. Και κυρίως, τι και αν δεν μπορεί να παίξει το ρόλο κεραίας της εθνικής και κοινωνικής μας οντότητας.

Όταν ο άνθρωπος από τη βρεφική του ηλικία, και πολύ πριν αρχίσει να σκέπτεται, να μιλάει, να διαβάζει και να γράφει, χρησιμοποιεί τη φωνή, τότε μια αφωνία του σε ώριμη ηλικία, δεν παραπέμπει πουθενά αλλού παρά σε πνευματική, και επόμενα σε πολιτική σωρό. Μπορεί να ακούγεται μακάβριο, όμως είναι αληθές. Δεν πρόκειται βέβαια για έναν διανοητικό αυτοχειριασμό. Δεν μίλησαν γιατί δεν είχαν τι να πουν. Από τους απλούς πλην όμως αναρίθμητους συνέδρους μέχρι τους εκατοντάδες τέως πρίγκιπες και νέους πριγκιπιστές. Και μέχρι τους εξ αυτών που παλιννόστησαν. Όμως και οι τελευταίοι τι να έλεγαν; Για την Κύπρο, την Αθήνα ή την Εγνατία οδό; Και το ξεκαθάρισμα λογαριασμών, ποσώς ενδιέφερε.

Όμως και ο επικεφαλής του ΠΑΣΟΚ που μίλησε αν έλεγε κάτι, μπορούσε κανείς να αντιτείνει. Να γίνει κάποια συζήτηση. Η οποία φυσικά δεν έγινε, γιατί δεν είπε. Και όταν δεν λέει, όπως δεν λένε και οι επικεφαλείς των άλλων κομμάτων, η πολιτική και επόμενα και η Δημοκρατία, παίρνουν την οδό της αναπαύσεως. Αναλαμβάνουν έργο τότε τα μεγάλα Μέσα. Οι έντυπες και τηλεοπτικές αθηναϊκές αρχές. Αυτές που εκδίδουν, από πολλών ήδη ετών, τα πιστοποιητικά νομιμοφροσύνης των πολιτικών και άλλων προσώπων. Και οι οποίες δεν το κρύβουν. Αντίθετα, το δείχνουν σε κάθε δυνατή ευκαιρία με τους αρεστούς τους προσκεκλημένους, όπως και με τα πρόσωπα της κάθε βαθμίδας και της κάθε μορφής εξουσίας. Κυρίως της πρώτης, της πολιτικής.

Δυο λόγια μόνον για τις ομόφωνες αποφάσεις του συνεδρίου. Σαφέστατα και δεν θα υπήρχαν αν ακουγόταν κάτι το νέο. Είτε αυτό είχε να κάνει με την περιφέρεια και μια νέα περιφερειακή χωροταξία, είτε την οικονομία με την πολιτική γεωοικονομία και τη γεωοικονομική Δημοκρατία, είτε το αγροτικό με τη βιολογική γαστρονομία. Μερικότητες μεν, ουσιαστικές δε. Πόσο μάλλον αν εισέρχονταν στα χωρικά ύδατα της 4ης Δημοκρατίας, και πόσο περισσότερο στα πελαγίσια των εθνικών ζητημάτων. Τότε έστω θα λειτουργούσαν κάποια αντανακλαστικά. Αυτό λέει η ιστορία, αυτό λέει η λογική. Κάποια δε άλλα θα επιβεβαίωναν ακόμη και τον Φροϋδισμό. Τη συνείδηση του ασυνείδητου. Το ότι δεν υπήρξε τίποτε από όλα αυτά, δείχνει και αυτό κάτι.

O Αριστοτέλης στην Ποιητική του δεν μιλάει για «σύμφωνα» αλλά για «ημίφωνα» και «άφωνα» γράμματα. Προφανώς σε αντιδιαστολή προς τα «φωνήεντα». Με άλλα λόγια, η συμφωνία χωρίς φωνή αν δεν είναι αφωνία, τότε το πολύ μπορεί να είναι ημιφωνία. Κάτι τέτοιο γίνεται σε συνέδρια που τα χαρακτηρίζει η «ουδεμία φωνή». Αυτή οδηγεί στην ομοφωνία. Και η οποία καθίσταται τότε το ανώτατο στάδιο στην αφωνία.

Θράκη, Μάρτιος 2005
xkipuros@otenet.gr