η φωνή σου

η στήλη μας

Αλέξανδρος ο Μέγας

Alexander der Grosse

 DIAGORAS

ΔΙΑΓΟΡΑΣ
 ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ
 

Το Ζήτημα είναι να είσαι σήμερα Δημοκράτης

Το κείμενο αυτό γράφθηκε τον Νοέμβριο του 2002. Οι εφημερίδες "Ελευθεροτυπία" και "Κόσμος του Επενδυτή" τελικά αρνήθηκαν να το δημοσιεύσουν. Εμείς τόσο αυτήν την ενέργειά τους αλλά και το περιεχόμενό του το αφήνουμε στην κρίση σας. Ζητούμε όμως από εσάς να το διαδώσετε με όλα τα μέσα. Είναι κατ' αρχήν Ζήτημα Δημοκρατίας. Αυτή που ενέπνευσε τον αγώνα του Νοέμβρη του 1973 και της αντιδικτατορικής αντίστασης.
Όπως όμως δηλώσαμε πολλές φορές: Το Ζήτημα δεν είναι πλέον να ήσουν δημοκράτης το 1973. Η νοσταλγία ή η καπηλεία της παρελθούσας δημοκρατικότητας αποτελεί έκφραση συντηρητισμού και κάθε καθεστωτισμού. Το Ζήτημα είναι να είσαι σήμερα Δημοκράτης.

 

Η ΑΛΛΗ ΧΑΜΕΝΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ
Του Μιχάλη Χαραλαμπίδη*

Από τη χρήση που κάνει μια κοινωνία ή και οι κληρονόμοι ενός κινήματος των ιστορικών επετείων κρίνεται η υγεία και η δυναμική τους. Η κίνησή τους ανάμεσα στην ανανέωση και τη συντήρηση. Η επέτειος του πολυτεχνείου έφυγε εδώ και χρόνια απ' αυτό το δίλημμα και κινείται στη σφαίρα της αυτοκαταστροφής. Έλειψαν οι ιδέες, τα υποκείμενα, παλιά και νέα, που θα υπεράσπιζαν τη μνήμη του αλλά και θα του έδιναν μια νέα προέκταση στο παρόν και το μέλλον. Όταν η συζήτηση τελματώνεται σε νοσταλγίες της νεότητας συνταξιούχων ή αναμνήσεις παλιών κυνηγών τότε είμαστε σε έναν αρνητικό αστερισμό.

Η εξέγερση του πολυτεχνείου συνέβαλε στην αποτυχία του σχεδίου της ψευτοφιλελευθεροποίησης του δικτατορικού καθεστώτος. Ένα σχέδιο που δεν αντιμετώπισε την άρνηση της μεγάλης πλειοψηφίας των αντιδικτατορικών πολιτικών δυνάμεων. Αυτό το σχέδιο ανέτρεψαν οι φοιτητές εκφράζοντας τις δημοκρατικές μνήμες και τα αισθήματα όλου του ελληνικού λαού.

Η ανατροπή όμως της χούντας δεν ήρθε από το πολυτεχνείο. Ήρθε από την απώλεια εθνικού χώρου και τη νέα προσφυγοποίηση του ελληνισμού αυτήν τη φορά στην Κύπρο. Μετά το πολυτεχνείο όμως η ελληνική αντίσταση ήταν ορατό ότι θα έπαιρνε μορφές που δεν τις άντεχε ο τότε δυτικός κόσμος σε αυτό το σημείο της γης. Επόμενα, έπρεπε να κλείσει η επταετής καταστροφική για τον ελληνισμό παρένθεση του νεοφασισμού. Γι' αυτό η γενιά του πολυτεχνείου μπορεί να έχει τη χαρά της υπερηφάνειας της γενιάς της, ότι σ' αυτό το πολιτικό πεδίο νίκησε τον ιμπεριαλισμό σ' αυτήν την μάχη.

Εάν γίνει ένας απολογισμός των αγώνων αυτού του ιστορικού πλέον υποκειμένου των φοιτητών αμέσως μετά τη μεταπολίτευση ενάντια στο εθνικό και περιφερειακό σύστημα κυριαρχίας, τότε οι 8 στις 10 λέξεις το ονόμαζαν ιμπεριαλισμό, αποδεικνύεται, ότι σ' αυτούς τους αγώνες εκτός πανεπιστημίων δεν τα πήγαν καλά.

Η ετήσια λιτανεία της επετείου του πολυτεχνείου υποκατέστησε το ενδιαφέρον του φοιτητικού κινήματος που πριν το 1967 επικεντρωνόταν στην Κύπρο. Τώρα, ενώ η πόρτα του πολυτεχνείου βρισκόταν στη γραμμή κατοχής στην Κύπρο, το φοιτητικό κίνημα προσκυνούσε, κάθε χρόνο την ίδια την εικόνα του στην οδό Πατησίων. Ένα είδος φονταμενταλισμού και ναρκισσισμού. Αν όμως έτσι άφηνε κενά, ανθρώπινης, εθνικής και γυναικείας αλληλεγγύης όσον αφορά την Κύπρο και τις γυναίκες των αγνοουμένων, άφηνε επίσης πολλά κενά διεθνισμού όσον αφορά τους λαούς της περιφέρειάς μας. Ο διεθνισμός αν δεν ήταν ανύπαρκτος ήταν περιορισμένος. Γιατί δεν υπάρχει διεθνισμός χωρίς μια εθνική και περιφερειακή διάσταση(1). Το πλανητικό δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το περιφερειακό. Αυτό το ευρωκεντρικό αμάρτημα αλλά και τη μορφωτική και πολιτική αδυναμία συνεχίζουν σήμερα εδώ αλλά και στην Ευρώπη. Μιλώ για τη Γένοβα και τη Φλωρεντία. Αυτό που έκαναν οι Λατινόφωνοι στην Ευρώπη με τους Νοτιαμερικανούς για τα 500 χρόνια από την κατάκτηση της Νότιας Αμερικής, δεν είναι ικανοί να το κάνουν οι Έλληνες αλλά και οι άλλοι λαοί της περιοχής μας, για τα 800 χρόνια(2) (1204-2004) από τις σταυροφορίες και τους ιερούς πολέμους. Γιατί αυτοί πλήρωσαν και πληρώνουν αυτές τις δύο "ιδεολογίες". Στην Αθήνα το 2004, αντί γι' αυτό, "θα κοιτούν τα αρχαία τους τα λούσα" όπως λέει ο Νίκος Γκάτσος. Μόνον που το 1896 τα αναπαράστησαν, τα έκαναν Καλλιμάρμαρο Στάδιο, τώρα τα κάνουν τσιμέντο, σίδερο και άλλες αμαρτίες.

Ας μη μείνουμε όμως στην κρίση μας για τις νίκες και τις ήττες της γενιάς του πολυτεχνείου, του φοιτητικού κινήματος στους αγώνες του εκτός πανεπιστημίου. Αυτό κρίθηκε σε μεγάλο βαθμό από την αφομοίωσή του από τα παραδοσιακά κόμματα. Συγκαταλέγω σ' αυτά το ΠΑΣΟΚ, παρ' όλο που στην αφετηρία του τόσο ο ιδρυτής του, όσο και ελάχιστοι στον ιστορικό του πυρήνα, το έβλεπαν ως έκφραση νέων ιδεών. Η πλειοψηφία όμως, ειδικά η γενιά του πολυτεχνείου, το έβλεπε ως παραδοσιακό κόμμα, όπως τα κομμουνιστικά κόμματα. Γι' αυτό, το επιχείρημα ότι η γενιά του πολυτεχνείου ηττήθηκε μέσα στα κόμματα, δεν ευσταθεί. Ειδικά στο ΠΑΣΟΚ αυτοί είχαν το κόμμα, τους μηχανισμούς και μετά μεταπήδησαν στους κρατικούς, αργότερα στους τηλεκρατικούς μηχανισμούς(3). Το ζήτημα ήταν βαθύτερο.Η μεγάλη ήττα της γενιάς του πολυτεχνείου, του φοιτητικού κινήματος, ήρθε όχι έξω αλλά κύρια μέσα στο ίδιο το πανεπιστήμιο, το φυσικό του χώρο ύπαρξης και δράσης. Σ' αυτό το πεδίο ηττήθηκε από το μεγάλο εχθρό του, τον "ιμπεριαλισμό" ή για να φύγουμε από τα άλλοθι, από ένα αδύναμο, μίζερο, δορυφορικό ελλαδικό σύστημα εξουσίας. Από τις πολιτικές, τις ιδέες, τις προσδοκίες του για τις σπουδές, την επιστήμη, την επιστημονική διαμόρφωση του εργατικού δυναμικού, την ανάπτυξη και τέλος την αισθητική της χώρας.

Η γενιά του πολυτεχνείου, η γενιά μας, παρ' όλο που εγώ προτιμώ να ταυτίζομαι με τη γενιά της αντίστασης γιατί διακρίνω σ' αυτό περισσότερο βάθος, διάρκεια, μια άλλη σημειολογία, όφειλε από το ρόλο που της έδωσε η ιστορία τις άγιες ημέρες της εξέγερσης, να κάνει τους ιστορικούς λογαριασμούς της με το ελληνικό υποβαθμισμένο πανεπιστήμιο(4). Αυτό που μετεξελίχθηκε σε Γόρδιο δεσμό της χώρας, της κοινωνίας μας. Αυτό δεν το έκανε ουσιαστικά, σε βάθος, γι' αυτό ηττήθηκε. Το στρώμα των φοιτητών επέλεξε να παραμείνει μια μειοψηφική υποβαθμισμένη ελίτ προϊόν ενός υποβαθμισμένου πανεπιστημίου.

Το φοιτητικό κίνημα δεν έβαλε ποτέ ως στόχο αυτό που για τα ευρωπαϊκά κινήματα αποτέλεσε την ιδρυτική τους πράξη. Το ανοικτό μαζικό πανεπιστήμιο με την κατάργηση των εξετάσεων. Εκεί που επικεντρώνεται ένα μεγάλο μέρος των αυταρχικών, φασιστικών δομών και παθολογιών της ελληνικής κοινωνίας. Εκεί που τραυματίζονται χιλιάδες νέα παιδιά στη δεύτερη γέννηση, στην είσοδό τους στη ζωή. Η πρώτη επιλογή του κλειστού αριθμού φοιτητών της "ελίτ" οδηγούσε αναγκαστικά το φοιτητικό κίνημα στην παθητική αποδοχή παρ' όλες τις φραστικές διακηρύξεις και τη συνδικαλιστική ρητορεία του υπαρκτού πανεπιστημίου. Το λίγοι φοιτητές μεταφράστηκε σε λίγες σχολές, σε ένα πανεπιστήμιο χωριστό, συρρικνωμένο σε σχέση με την ιστορική κληρονομιά, την ταυτότητα, τις οικονομικές και αναπτυξιακές ανάγκες και δυναμικές της χώρας.

Μέχρι σήμερα είναι τόσα τα κενά σε πολλούς κλασικούς και σύγχρονους τομείς σπουδών που χρειαζόμαστε πολλά σοβαρά πανεπιστήμια να τους καλύψουμε, όχι βέβαια όπως αυτά που δημιουργούνται με τη λογική των στρατοπέδων για να δουλέψει η τοπική αγορά. Εδώ η επιλογή είναι η εξαγωγή φοιτητών και όχι η εισαγωγή τους. Τελικά αυτό το ιστορικό υποκείμενο, αυτή η γενιά προσδεδεμένη και πρωταγωνιστής των πολιτικών εξελίξεων περιορίστηκε στο κλειστό συντεχνιακό της ορίζοντα. Δεν αμφισβήτησε, δεν τα έβαλε με τον εαυτό του, με τους κλάδους του, τις κλαδικές. Τα φοιτητικά κινήματα στην Ευρώπη ανέπτυξαν ένα προβληματισμό για την "κριτική της επιστήμης", για τη "κριτική του ρόλου του επιστήμονα", όταν το κάναμε στο ΠΑΣΟΚ οι συνομήλικοί μας μας απειλούσαν με διαγραφές. Έτσι όμως στην Ευρώπη οι φοιτητές ως αυριανοί επιστήμονες δέθηκαν οργανικά με την κοινωνία τους. Πίσω από το μεγάλο αγροδιατροφικό ιταλικό θαύμα, το κίνημα του Slow-food βρίσκεται αυτή η γενιά που αρχίζει από το '68. Πίσω από την προστασία της γερμανικής φύσης, αλλά και από μια βιομηχανία παραγωγής οικολογικών εργαλείων και μηχανών βρίσκεται η αντίστοιχη γερμανική γενιά. Ενώ στη Γαλλία αυτή η γενιά αγάπησε και τις κοιλάδες και τα τυριά, εδώ δεν αγάπησαν ούτε το ένα ούτε το άλλο και μείναμε στη μονοκαλλιέργεια της φέτας. Οι πολυτεχνικές σχολές συνέχιζαν να παράγουν τους φυσικούς αυτουργούς μιας μεγάλης σφαγής του φυσικού και αρχιτεκτονικού τοπίου. Η κυρίαρχη ιδεολογία έγινε η ιδεολογία της ασχήμιας. Η πλειοψηφία από την ηγεσία αυτής της γενιάς παρκάρισε στο κράτος, γιατί στην Ελλάδα δεν κυβερνούν, παρκάρουν στο κράτος τόσο οι νεοφιλελεύθεροι όσο και οι κεντροαριστεροί. Γι' αυτό ένας νέος κύκλος, μία υπόθεση ατομικής, συλλογικής απελευθέρωσης και ανάπτυξης της χώρας σε αρμονία με την ιστορία, τη φύση, τις κοινωνικές και τις αισθητικές της ανάγκες, πρέπει να αρχίσει από το πανεπιστήμιο. Χωρίς τη μορφωτική δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική αναγέννηση. Αυτά και τα δύο όμως προϋποθέτουν τη Δημοκρατία που απουσιάζει. Γι' αυτό, το αίτημα για τη Δημοκρατία του Νοέμβρη του 1973 είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρο. Το ζήτημα δεν είναι πλέον να ήσουν δημοκράτης το 1973, το ζήτημα είναι να εξακολουθείς να είσαι σήμερα δημοκράτης. Πολλοί από αυτή τη γενιά δεν είναι πλέον εδώ και καιρό.

Μιχ. Χαραλαμπίδης, "για ένα νέο διεθνισμό" στο Προλεχθέντα, εκδόσεις Γόρδιος.
Μιχ. Χαραλαμπίδης, "Η 8η εκατονταετία 1204-2004" στο Εθνικά Ζητήματα 4η έκδοση, εκδόσεις Γόρδειος
Μιχ. Χαραλαμπίδης, ΠΑΣΟΚ ιδέες αρχές και γραφειοκρατία, εκδόσεις Γόρδιος
Μιχ. Χαραλαμπίδης, "Πανεπιστήμιο:Επιστροφή, μετασχηματισμός...", όπως 1

*Ιδρυτού της Δημοκρατικής Περιφερειακής Ένωσης (Δ.Π.Ε.)
Αθήνα 26/11/2002

Όταν "κοιμάσαι" άλλος γράφει ιστορία
ο μετανάστης

 Εμείς το αραχάνθος τα σκορπίδια, οι διάττοντες, επιβήτορες στη ξένη γη, μέσα στο σκοτάδι της μέρας, στ' αχνάρια του Διογένη, με τη βούληση μας, να θεμελιώσουμε την υποδομή του ελληνικού οράματος. Να βρούμε τη χαμένη μας ταυτότητα...!
Μάγειρας

 Όποιος ελέγχει το παρόν,
ελέγχει και το παρελθόν.
 Όποιος ελέγχει το παρελθόν,
"καθορίζει" το μέλλον
George Orwell

Θερμοπύλες
Κ.Καβάφης 1903

Τιμή σ' εκείνους όπου στην ζωή των
Ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες
Ποτέ απ' το χρέος μη κινούντες.
Δίκαιοι κ' ίσιοι σ' όλες των τες πράξεις.
Αλλά με λύπη κιόλας κι ευσπλαχνία.
Γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
Είναι πτωχοί, πάλ' εις μικρόν γενναίοι,
Πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε.
Πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.
Και περισσότερη τιμή τους πρέπει
Όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
Πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος.
Κ΄ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.
 

 ΑΡΧΕΙΟ