Η ηγεμονία της Κύπρου
Του Χρήστου Κηπουρού {*}, 21.12.2004

Τώρα καταλαβαίνω γιατί σε περιόδους παρακμής, όσοι είχαν να πουν κάτι, έφευγαν από την Αθήνα. Από πολύ παλιά. Από τους κλασσικούς χρόνους θα έλεγα. Μαυρίζει το μάτι του ανθρώπου με όσα βλέπει. Και το πιο σημαντικό. Με ποιον να συνεννοηθεί. Αυτό δεν είναι Βουλή. «Των οικιών κλπ. αυτοί άδουν». Και αν άδουν. Δεν είναι μόνο τα Μέσα.

Ήξερα γιατί δεν πρόκειται να αναγνωρισθεί το ψευδοκράτος, μετά από το γνωστό ιστορικό όχι των Ελληνοκυπρίων. Γι αυτό απευθυνόμενος προς τους θιασώτες του ναι που το κράδαιναν ως το μεγάλο ατού στα επιχειρήματά τους, από τότε έγραφα λέγοντάς τους, ότι οι Η.Π.Α. ενδιαφέρονται για το όλον. Ολόκληρο το νησί. Όχι μόνο για τα κατεχόμενα. Εποφθαλμιούν το καθ ύψος κράτος, όπως το ονόμασα τότε. Την ουσιαστική διακυβέρνηση της πολύπαθης νήσου. Μια θεσμική όσο και ολική κατοχή, στο διηνεκές.

Αυτό άλλωστε αποτελεί μια από τις πρόνοιες του σχεδίου του Γ. Γ. Η λειτουργία του Πολιτειακού συμβουλίου {Από τη μια το λεγόμενο Προεδρικό συμβούλιο, από την άλλη το λεγόμενο Ανώτατο δικαστήριο με τρεις μη Κυπρίους}. Η νέα πολιτειακή, αυτή τη φορά, σκλαβιά της Κύπρου. Ό,τι δεν είχε αιχμαλωτισθεί δια των όπλων του Αττίλα να καταληφθεί δι άνομων νόμων, από τους οποίους το μόνο που λείπει είναι ένα ναι των Κυπρίων πολιτών. Η δια του ναι, νομιμοποίηση.

Και όχι μόνον. Εξυπηρετείται η δια της ρεβάνς ταπείνωση ενός ιστορικού όσο υπερήφανου λαού. Η εκμηδένισή του, με παράλληλο διχασμό. Ένας τρόπος για αυτόν είναι τα έπαθλα του ναι. Οι θέσεις στο ανώτατο πολιτειακό Συμβούλιο. Δεν πέτυχαν την πρώτη φορά. Και γι αυτό επιστρέφουν. Και θα επιμείνουν.

Σε τέτοιες δύσκολες πράγματι στιγμές, η ηγεσία ενός λαού προτού προβεί στους λογαριασμούς της με την ιστορία οφείλει να τους κάνει με τους κοινωνικούς θεσμούς και κατ αρχήν με τους εξ αυτών, πολιτικούς. Η επίτευξη υψηλού όσο ανώτερου βαθμού συναίνεσης είναι προϋπόθεση. Όχι στόχος. Μπορεί να συμβάλει σε αυτό ο θετικός, σε γενικές γραμμές, απολογισμός ενός γνωστού θεσμού. Ο λόγος περί του εθνικού συμβουλίου της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ακολουθεί η Ε.Ε. στην οποία την περίοδο αυτή πέφτει μια βαριά όσο και ασήκωτη σκιά, από το πρόσφατο πρωτοφανές της ατόπημα κατά τη σύνοδο των Βρυξελλών. Η Κύπρος λοιπόν περισσότερο από κάθε άλλη φορά τώρα -ιδιαίτερα μετά τα όσα λέγονται περί της επιστροφής του σχεδίου Ανάν- νομιμοποιείται αν δεν οφείλει να ρωτήσει τους εταίρους της: τι θα κάμνατε εσείς στη θέση μας; Αν ο δικός σας λαός το είχε απορρίψει με 76 τοις εκατό; Και να θέσει αμέσως κατόπιν το ζήτημα της δημιουργίας στους κόλπους της, πολιτικού επιπέδου επεξεργασίας πρότασης για την επίλυση του Κυπριακού. Μπορεί στην Αθήνα οι θιασώτες του ναι να αποσιώπησαν το εν λόγω ποσοστό, όμως αυτό δεν παύει να αποτελεί το πιο μεγάλο κεκτημένο αμέσως μετά την ένταξη αν δεν είναι μεγαλύτερο και από αυτήν. Κάτι που νομιμοποιεί αν δεν αναγκάζει την Ευρώπη να καθίσει και να τα βάλει κάτω, εξ αρχής.

Η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να φέρει έτσι τα πράγματα, ώστε μέσα σε αυτό το κλίμα η πλειοψηφία των χωρών μελών της Ένωσης να μη μπορεί να διαφωνήσει ούτε ηθικά ούτε και πολιτικά. Και κυρίως και αν ακόμη δεν συμφωνήσει, να αντιληφθεί πόσο επιβεβλημένη για την Κυπριακή ύπαρξη και συνέχεια είναι η αναμενόμενη λογική συνέχεια στη στάση αυτή. Εν προκειμένω ένα πιο βροντερό όχι και από εκείνο της 24 Απριλίου 2004. Αν φυσικά αποδεχθεί την εκ νέου προκήρυξη Δημοψηφίσματος. Την οποία και μπορεί να μην αποδεχθεί. Να μην την προτείνει καν. Ας πάρουμε όμως τη χειρότερη εκδοχή. Την πιο αρνητική. Γιατί ούτε σε αυτήν χρειάζεται κανείς να τα χάσει. Γιατί υπάρχει οδός.

Δεν πρέπει να διαφεύγει κανενός, το κλίμα απειλών ματαίωσης της Κυπριακής ένταξης στην Ε.Ε. που επικρατούσε την προηγούμενη φορά, όσο η σημερινή της θέση, με τις ερινύες να κυνηγούν τους υπόλοιπους εταίρους -και τους 24- για όσα έπραξαν εις βάρος της, επιβραβεύοντας στην ουσία με την προχθεσινή απόφαση, τον θύτη όσο και εισβολέα, νομέα και κάτοχο των ιστορικών της εδαφών, στον Κυπριακό βορά.

Και ότι παρ όλα αυτά, η Κύπρος δεν έκανε καν χρήση του θεμελιακού δικαιώματος της αρνησικυρίας. Μια στάση που και αν ακόμη ήταν λάθος, μπορεί να μετατραπεί σε ατού, θέτοντας τους εταίρους προ των ευθυνών τους για τη συνέχεια. Συμβαίνει στην ιστορία αυτό. Πολλές φορές το ορθό κυοφορείται μέσα σε λάθη. Όπως και το δίκαιο μέσα σε μήτρα αδίκου.

Εν προκειμένω, και μετά όσα συνέβησαν, για έναν επιπλέον σοβαρό λόγο, όσο κινδυνεύει να ακυρωθεί η έννοια της Ένωσης άλλο τόσο χάνει το νόημά της η όποια επαπειλούμενη διχοτόμηση. Η οποία μετά κάποιες δεκαετίες θα δώσει τη θέση της στην ένωση, μέσα στην ίδια οικονομική και πολιτική όσο αναπτυξιακή οντότητα της Ευρώπης αν δεν έχει καταργηθεί έως τότε στην πράξη για χίλιους δυο άλλους λόγους. Και την οποία αυτοί που στην Ελλάδα, την επικαλούνται ως φόβητρο, δεν έχουν πείσει ούτε καν τους φίλους τους. Μοιάζουν να το λένε επειδή τους είπαν να το πουν. Υπάρχουν πρόσωπα εκ του χώρου της πολιτικής, όπως και επιστήμονες σε ιδρύματα καθώς και δημοσιογράφοι, που συστηματικά κινδυνολογούν. Και φυσικά οι εν Αθήναις αγωγοί του μαζούτ.

Τρεις δεκαετίες παρήλθαν εν Αττίλα. Παρ όλο το βαρύτατο και εκτεταμένο τραυματισμό της η Κυπριακή Δημοκρατία επέζησε. Επιπλέον από μηνών αποτελεί ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν έχει κανένα λόγο -ιδίως τώρα- να υπογράψει την καταδίκη της. Την αυτοδιάλυση. Στην ουσία να αυτοχειριασθεί. Ακόμη και αν ήταν σκέτη επιχείρηση και όχι μια ευνομούμενη πολιτεία και κρατική οντότητα, δεν θα ξεπουλούσε. Πόσο μάλλον τώρα.

Ναι μεν οι Κύπριοι πολίτες έχουν την Κυπριακή ιθαγένεια, όμως δεν είναι και ιθαγενείς να ξεγελαστούν με καθρεφτάκια για επιστροφή στις ιστορικές τους εστίες. Κάτι που ούτως ή άλλως θα δικαιούνται σε όλα τα επίπεδα, μετά από κάποιες δεκαετίες από σήμερα, για να πάρουμε μια αρνητική εκδοχή των πραγμάτων. Αν θέλει ο Ο.Η.Ε. ας αναλάβει ο ίδιος την ευθύνη να αναγνωρίσει τα κατεχόμενα ως κρατική οντότητα. Μόνο που τότε θα χρειαστεί να γίνει εκείνος ψευδοΟ.Η.Ε. Αντί Ηνωμένων, οργανισμός διχασμένων, και με αρχιτέκτονα τον επικεφαλής του.

Καθ όλη όμως αυτή τη διάρκεια και κυρίως για όλη την ιστορική συνέχεια και τις επόμενες δεκαετίες η Κυπριακή Δημοκρατία δεν θα πάψει επικαλούμενη μεταξύ άλλων τα ψηφίσματα του Οργανισμού, να αγωνίζεται συστηματικά για την αποκατάσταση των δικαίων της. Και κυρίως γιατί θα συνεχίσει να ζει και επόμενα να ελπίζει. Να υπάρχει. Μπορεί να μην άρχει στον ιστορικό της χώρο αλλά και δεν θα άρχεται και στον εναπομείναντα. Όπως όμως δεν θα την άρχουν νέες μεν θεσμικές πολιτειακές μορφές, εκτρωματικού τύπου δε.

Να υφίσταται έναν πολύμορφο Αττίλα. Τόσο ντυμένο στο χακί όσο και έναν άλλο, κερδισμένο στα χαρτιά. Με την «Κυπριακή Δημοκρατία» να οδεύει σε νέα φυλακισμένα μνήματα. Και το χειρότερο από όλα να γίνει αυτό με τη δική της στήριξη και προτροπή. Να έχει παρανοήσει τόσο ώστε να επιζητά να την κρεμάσουν. Ε, δεν είναι ποτέ δυνατόν.

Αν η μια κόρη οφθαλμού είναι η ίδια η Κυπριακή Δημοκρατία η άλλη είναι η ετυμηγορία της 24ης Απριλίου 2004. Αυτά είναι τα δυο μάτια του Κυπριακού Ελληνισμού. Όσο δε αφορά το δεύτερο, η διατήρησή του, πέραν των άλλων, έσωσε και σώζει και το πρώτο. Τόσο μεγάλη σημασία και αξία έχει. Γι αυτό η ανάγκη κεφαλαιοποίησής του επέβαλε να μην είναι η Κύπρος αυτή η οποία χωρίς πολλαπλές εξασφαλίσεις θα κινούνταν στην κορυφογραμμή, ρισκάροντας κατακρήμνιση. Ας μην επεκταθώ ποιος εκ του Ελληνισμού όφειλε να βάλει πλάτη στις Βρυξέλλες, και δεν το έπραξε.

Ήξερα από πολλών ετών τι εστί κυβερνητική όσο πολιτική Αθήνα, όταν έγραφα ότι η Κύπρος μπορεί και μόνη της. Και το πιστεύω ακόμη, έστω και αν ο δρόμος είναι τόσο δύσβατος και κυρίως τόσο ναρκοθετημένος. Και επιπλέον, άλλο Αθήνα άλλο Ελληνισμός. Πέραν της διαφοράς μεγέθους υπάρχει μια χαώδης διαφορά ως προς το σύνολο. Από τον τρόπο σκέψης και την έγνοια για τη συνέχεια έως την εξεύρεση τρόπων εξασφάλισης της τελευταίας.

Αν η πολιτική είναι η δεξαμενή που μπορεί ένα πολιτικό πρόσωπο, μια ηγεσία να αντλήσει ιδέες και να κάνει χρήση των καλών της υπηρεσιών, τα πράγματα στην περίπτωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, μπορώ να πω, είναι πολύ πιο εύκολα από εκείνα της Ελλάδας. Μπορεί η πρώτη να εξακολουθεί να είναι τραυματισμένη στο σώμα όμως δεν είναι και στο μυαλό. Συμβάλει σε αυτό η παιδεία των συνεργασιών των πολιτικών θεσμών. Μπορεί να είναι προϊόν ανάγκης, όμως δεν παύει να αποτελεί πραγματικότητα. Όταν την ίδια στιγμή στην Ελλάδα η διαφωνία όσο και η φωνασκία, αποτελούν άλλοθι απόκρυψης της ταύτισης.

Μπορεί η Ελληνική ιστορία να έχει πολλές και πλούσιες παρακαταθήκες από χειρισμούς, δεν υστερεί όμως σε αυτούς η πολιτική. Η αντιμετώπιση του προαναγγελθέντα τυφώνα, μπορεί να γίνει μέσα σε ένα κλίμα ενότητας όλων των Κυπρίων όσο και των αντιπροσωπεύσεών τους. Μια όμως ενότητα εν ισοτιμία. Δημοκρατική. Εννοείται με την συμπερίληψη και όσων κατά την προηγούμενη φορά ήταν με το ναι. Γιατί ανεξάρτητα από αυτό, τους τιμά όλους η στάση του εθνικού συμβουλίου στη Λουκέρνη.

Κατά τη γνώμη μου η Ελβετική αυτή πόλη αποτελεί εξαίρεση. Ανέτρεψε την αρνητική ιστορία πολλών -οκτώ και πλέον δεκαετιών- που ήθελε τις Ελβετικές πόλεις, συνώνυμες με μεγάλες εθνικές υποχωρήσεις. Αυτή είναι η ώρα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το ζήτημα δεν είναι προσωπικό. 'Αλλωστε και αν ακόμη πέσει μαχόμενος υπέρ του όχι, τίποτε δεν θα τον εμποδίσει να περάσει στην ιστορία σαν ένας άξιος μαθητής του Μακάριου, όσο ως νέο πολιτικό πρότυπο. Να προστεθεί στο πολυπληθές άλλωστε Κυπριακό πάνθεο. Αυτό όμως δεν αρκεί. Το ζήτημα είναι να μην περάσει η Κύπρος στην ιστορία. Τόσες χιλιάδες έτη ιστορίας και πολιτισμού να διαγραφούν με μια μονοκονδυλιά. Και μαζί με αυτά, όλα τα νέα προσδοκώμενα. Από την κατάκτηση της αναπτυξιακής κορυφής της Ευρώπης μέχρι την ανάδειξη των τόσο σπάνιων γεωοικονομικών όσο και γεωπολιτισμικών της προσόντων, ανάμεσα σε τρεις Ηπείρους.

Αυτό που έχει και μπορεί να μοιραστεί με τα υπόλοιπα μέλη του εθνικού συμβουλίου είναι να προτείνει ο ίδιος «τι να κάμωσιν οι Έλληνες, εις τας δυσκόλους αυτάς περιστάσεις», όπως θα έλεγε και ο Κοραής. Το εθνικό συμβούλιο, για έναν εύλογο χρόνο, πριν, κατά, και μετά από τη νέα κρίση, μπορεί να λειτουργήσει ως Κυβερνητικό και επόμενα και ως υπουργικό συμβούλιο.

Ενότητες υπάρχουν πολλών ειδών και άλλων τόσων κατηγοριών. Οι γενικές και αφηρημένες, όπως είναι αυτές που λέγονται για να λέγονται, οι μεταφυσικές. Οι έχουσες χροιάν ψαλμού όταν δεν είναι προπαγαδιστικές. Ακόμη και οι δημιουργικές ορχήστρες, που είναι όντως η τελευταία λέξη της πολιτικής μόδας. Δεν μιλώ γι αυτά. Μιλώ για κάτι άλλο. Για μια κυβέρνηση όλων των Κυπρίων, στην πράξη.

Να μπορέσει η ιστορία να τους περάσει στα κατάστιχά της όλους ως μεγάλους. Και επίσης την τόσο ευγενή αυτή ιστορική στιγμή. Και το κυριότερο, οι αγωνιζόμενοι λαοί όλης της οικουμένης να συνεχίσουν να έχουν ένα πρότυπο στους αγώνες τους. Ένα πρότυπο που θα γίνει ακόμη και πιο μεγάλο όσο είναι μικρός αριθμητικά ο λαός που το αποτελεί. Χωρίς πρότυπα δεν υπάρχει πολιτική. Δεν έχει κανένα ενδιαφέρον η πολιτική ζωή. Και επόμενα, κατά Αριστοτέλη, η ίδια η ζωή.

Μπορεί η 24η Απριλίου 2004, να αποτελεί ένα παγκόσμιο παράδειγμα προς μίμηση, με τη στάση της πολιτικής Αθήνας να είναι το προς αποφυγήν αντίστοιχο, όμως και ο δρόμος του προτύπου παραμένει μακρύς όσο και διαρκής. Αυτός είναι ο δρόμος του Ελληνισμού είτε αρέσει είτε όχι στο πάλαι ποτέ κλεινόν άστυ. Ο ίδιος θα πιστοποιήσει τη νέα διανοητική, ηθική όσο και πολιτική ηγεμονία. Το δεικνύειν την οδόν, άλλωστε σημαίνει στην αρχαιοελληνική, η τελευταία λέξη. Εν προκειμένω, η ηγεμονία της Κύπρου.

Μεταξύ Refrain και Requiem
«Στην πολιτική ένα μικρό σκάφος μπορεί να ρυμουλκήσει ακόμη και υπερωκεάνιο» Χ. Κ.